Et introibo ad altare Dei, ad Deum, qui lætificat iuventutem meam

MINISTRANT

portal ministrantów posługujących w klasycznym rycie rzymskim

Instrukcje dla organisty. 
Sposób gry do Mszy św.

Strona główna

Biblioteka ministranta

Ministrantura

Ceremoniał

Instrukcje dla organisty

Podczas, gdy kapłan z ministrantami udaje się do ołtarza, należy zagrać solo preludium do pieśni. Jeśli procesja jest dłuższa, można wykonać samodzielny utwór o uroczystym charakterze. Nie obowiązuje to od pierwszej niedzieli Adwentu do 24 grudnia włącznie i od środy popielcowej do Triduum Paschalnego. Grę solową dopuszcza się w III niedzielę Adwentu i IV Wielkiego Postu.

Kapłan po przyjściu do ołtarza, rozpoczyna samodzielnie antyfonę Asperges me. W razie potrzeby można poddać mu ton. Sposób śpiewania jest następujący:
„Asperges me” śpiewa kapłan a capella, resztę antyfony śpiewa schola. Werset Miserere aż do gwiazdki – kantor (kantorzy), po gwiazdce dołącza się schola. Potem początek Gloria Patri, również do gwiazdki śpiewa znów sam kantor, a od słów Sicut erat in principio włącza się reszta scholi. Na koniec wszyscy mają powtórzyć antyfonę do psalmu.
W taki sam sposób śpiewa się antyfonę Vidi aquam (od niedzieli wielkanocnej do Zesłania Ducha Świętego włącznie).
Bezpośrednio po antyfonie należy przeprowadzić z kapłanem następujący dialog:
K. Osténde nobis, Dómine, misericórdiam tuam. (w Okresie Wielkanocnym dodaje się Allelúia.)
W. Et salutáre tuum da nobis. (O.W.: Allelúia.)
K. Dómine exáudi oratiónem meam.
W. Et clamor meus ad te véniat.
K. Dóminus vobíscum.
W. Et cum spíritu tuo.
K. Orémus. Exáudi nos,… Per Christum Dóminum nostrum.
W. Amen.
W czasie, kiedy kapłan zmienia szaty, należy zagrać preludium do pieśni na Introit. Nie obowiązuje to w okresie Adwentu i Wielkiego Postu.

W chwili, kiedy kapłan u stopni ołtarza uczyni znak krzyża, należy rozpocząć pieśń lub, jeśli warunki pozwalają, antyfonę na Introit (którą wykonuje się tak samo, jak Asperges me). Jeśli można, należy ją skończyć wtedy, kiedy ministrant odmówi swoje Confiteor, co widać po tym, że się wyprostuje.

Bezpośrednio po zakończeniu pieśni lub Introitu, śpiewa się Kyrie eleison. Sposób jego śpiewu jest następujący:
Pierwsze Kyrie eleison śpiewa kantor, drugie schola, trzecie znowu kantor. Christe eleison śpiewa schola, za drugim razem kantor, za trzecim znów schola. Kantor śpiewa kolejne Kyrie eleison, po nim znowu schola. Za ostatnim razem kantor śpiewa część Kyrie do pojedynczej gwiazdki, do dwóch gwiazdek jest melodia przeznaczona dla kantora i części scholi, natomiast po tych dwóch gwiazdkach, włączają się wszyscy. W praktyce, oraz w tych wypadkach, kiedy ostatni wers jest podzielony tylko na dwie części, można zrobić tak, że kantor śpiewa do pierwszej gwiazdki sam, a potem włączają się do śpiewu wszyscy.

Śpiewa się ją tylko wtedy, kiedy jest przepisana, czyli we wszystkie niedziele roku z wyjątkiem adwentowych i tych, które następują od siedemdziesiątnicy aż do świąt wielkanocnych oraz w święta. Jeśli jest potrzeba, należy poddać kapłanowi ton do jej intonacji. Śpiewa się ją w ten sposób:
Kapłan intonuje zdanie Gloria in excelsis Deo a capella.
Kolejne zdanie (Et in terra pax hominibus bonæ voluntatis.) śpiewa sam kantor. Schola dołącza się od następnego zdania, ale tylko do miejsca, w którym na nutach jest „podwójna kreska”. Owe kreski wyznaczają miejsce, w którym kantor i schola zmieniają się w śpiewie.
Amen jest śpiewane zawsze przez wszystkich. Zamiast naprzemiennego śpiewu kantora i scholi, można wprowadzić naprzemienny śpiew dwóch części chóru.
Po hymnie kapłan śpiewa Dominus vobiscum, na co należy mu odpowiedzieć Et cum spíritu tuo. Koniec oracji sygnalizują słowa Deus per ómnia sǽcula sæculórum. Wówczas należy odpowiedzieć Amen.

Po odśpiewaniu lekcji można zaśpiewać pieśń na Graduał. Jeśli śpiewy z Graduale Romanum wykonuje schola, wygląda to następująco:
Graduał rozpoczyna kantor śpiewając aż do gwiazdki, w którym to momencie dołącza się cała schola. Kantor sam śpiewa dalej werset, do którego również dołącza się schola po gwiazdce. W podobny sposób wykonuje się Traktus, z tym, że wersetów jest więcej i gwiazdka umieszczona jest tylko w ostatnim.
Pierwsze Allelúia śpiewa kantor, schola wykonuje drugie Allelúia z melizmatem. Werset wykonuje kantor, schola włącza się od miejsca, gdzie jest umieszczona gwiazdka i dalej w całości śpiewa raz Allelúia z melizmatem.
Sekwencję śpiewa na przemian kantor z chórem albo dwie części chóru na przemian ze sobą. Amen i Alelúia zawsze śpiewane są przez wszystkich.
Przed Ewangelią należy wygłosić z kapłanem poniższy dialog:
K. Dóminus vobíscum.
W. Et cum spíritu tuo.
K. Sequéntia Sancti Evangélii secúndum Mattháeum / Marcum / Lucam / Joánnem.
W. Glória tibi, Dómine.

Po kazaniu (ew. po Ewangelii) kapłan wraca na środek ołtarza, aby zaintonować Credo. Odmawia się je we wszystkie niedziele i uroczystości. Jeżeli potrzeba należy poddać mu ton. Credo wykonuje się w ten sam sposób, jak Glorię.

Po Credo kapłan śpiewa Dóminus vobiscum, na co odpowiada mu się, jak zwykle. Po odpowiedzi, kapłan śpiewa Orémus. Po tym słowie, rozpoczyna się śpiew na Offertorium. Jeśli ma to być antofona na Offertorium, wówczas kantor rozpoczyna pierwsze słowa do gwiazdki, po których włącza się schola. Jeśli jest ona krótka, można po niej zaśpiewać utwór polifoniczny, jeśli jednak jest to zwykła pieśń, należy śpiewać aż do czasu, kiedy kapłan po umyciu rąk, skończy odmawiać pochylony modlitwę na środku ołtarza. Kiedy śpiew dobiegnie końca prędzej, wówczas można grać na organach solo, byle nie w czasie Adwentu i Wielkiego Postu.

Po śpiewie na Offertorium należy przeprowadzić z kapłanem taki dialog:
K. Per ómnia sǽcula sæculórum.
W. Amen.
K. Dóminus vobíscum.
W. Et cum spíritu tuo.
K. Sursum corda.
W. Habémus ad Dóminum.
K. Grátias agamus Dómino Deo nostro.
W. Dignum et justum est.
Kapłan śpiewa prefację, która najczęściej kończy się słowami …sine fine dicéntes. albo …una voce dicéntes. Po niej należy rozpocząć bez żadnych przygrywek ani innych wstępów Sanctus. Pierwsze Sanctus śpiewa kantor, potem dołącza się cała schola i śpiewa razem aż do końca. W czasie kanonu można grać na organach uroczysty utwór.
Kiedy kapłan czyni znaki krzyża Hostią, należy się przygotować, że za chwilę zaśpiewa Per ómnia sǽcula sæculórum. Należy na to odpowiedzieć Amen. Potem kapłan śpiewa wstęp do Modlitwy Pańskiej i samo Pater noster. Włączyć się należy dopiero, kiedy kapłan zaśpiewa Et ne nos indúcas in tentatiónem; należy wówczas zaśpiewać Sed líbera nos a malo.
Następnie po krótkiej cichej modlitwie kapłan znowu śpiewa Per ómnia sǽcula sæculórum i znów trzeba odpowiedzieć Amen. Bezpośrednio potem kapłan śpiewa Pax Dómini sit semper vobícum, na co odpowiada się Et cum spíritu tuo.

Po tej odpowiedzi śpiewa się Agnus Dei. Śpiew ten wykonuje się w ten sposób: kantor za każdym razem intonuje Agnus Dei, a schola dołącza się od słów qui tollis peccáta mundi.
Kiedy kapłan zaczyna rozdawać komunię wiernym, należy rozpocząć śpiew na komunię. Poza okresem Adwentu i Wielkiego Postu, można tu zagrać utwór organowy, pieśń w języku ludowym lub antyfonę na komunię z Graduale Romanum. Sposób wykonania tej antyfony jest taki sam jak Offertorium. Zgodnie z tradycją, śpiew tej antyfony powinien mieć miejsce dopiero podczas puryfikacji naczyń liturgicznych. Do tego czasu, jak powiedziano wyżej, można grać utwory organowe.
Po ukończeniu śpiewu należy odpowiedzieć kapłanowi Et cum spíritu tuo na wezwanie Dóminus vobíscum i Amen, kiedy zakończy orację. Następuje drugie wezwanie Dóminus vobiscum. Po odpowiedzi Et cum spíritu tuo kapłan intonuje Ite, missa est. W razie konieczności, można mu poddać ton. Na to wezwanie odpowiada się Deo grátias.

W zależności od tradycji, pieśń (ew. utwór organowy) zaczyna się albo w czasie Ostatniej Ewangelii albo po jej odczytaniu. W pierwszym przypadku należy rozpocząć grę po słowach ministranta Glória tibi, Dómine (można ich nie usłyszeć. Wtedy widocznym znakiem będzie to, że kapłan uczynił znak krzyża na czole, ustach i piersi). W drugim przypadku poczekać aż kapłan skończy czytać tekst Ewangelii, a ministrant odpowiedziawszy Laus tibi, Christe, odłoży tablicę ołtarzową na miejsce. Jeśli pieśń zakończy się przed wejściem kapłana do zakrystii, należy zagrać solowy utwór na organach; nie dotyczy to oczywiście Adwentu i Wielkiego Postu.