Et introibo ad altare Dei, ad Deum, qui lætificat iuventutem meam

MINISTRANT

portal ministrantów posługujących w klasycznym rycie rzymskim

Służba do Mszy św. śpiewanej z ceremoniarzem

Strona główna

Biblioteka Ministranta

Ministrantura

Ceremoniał

x. Andrzej Komorowski FSSP

Funkcje akolitów, ceremoniarza i turyferarza podczas mszy świętej śpiewanej.

1. Wyjście z zakrystii. 

Celebrans wraz z asystą udają się do ołtarza w następującym szyku: T (turyferarz), A1, A2 (akolici), Cer (ceremoniarz), C (celebrans), K (kredensja).

T
A2 A1
Cer
C

2.  Początek mszy świętej.

Po przybyciu przed ołtarz ustawiają się wszyscy w linii:

Na znak ceremoniarza wszyscy przyklękają. Następnie akolici i turyferarz usuwają się na prawą stronę do kredencji. Akolici stawiają świece na kredensie i na znak ceremoniarza klękają, natomiast turyferarz stoi po prawej stronie kredensu.

A) Ceremoniarz: po odejściu akolitów i turyferarza, ceremoniarz klęka i daje znak akolitom, aby także uklękneli. Kapłan recytuje modlitwy u stopni na które odpowiada ceremoniarz (akolici, jeżeli są blisko, również mogą odpowiadać). Na Misereatur tui ceremoniarz pochyla się delikatnie i zwraca się w stronę celebransa. Następnie pochylony głębiej recytuje Confiteor, zwracając się w stronę celebransa na słowa Et tibi Pater i Et te Pater. Na słowa Indulgentiam prostuje się i lekko pochylony odpowiada na wezwania celebransa. Po zakończeniu modlitw u stopni ołtarza ceremoniarz daje znak akolitom aby wstali i pomaga kapłanowi przy wchodzeniu podtrzymują lewą ręką albę. Następnie daje znak turyferarzowi aby ten się zbliżył na zasypanie i stając po prawej stronie celebransa bierze łódeczkę od turyferarza i, całując najpierw łyżeczkę a następnie dłoń celebransa, podaje ją celebransowi mówiąc Benedicite Pater reverrende. Odbierając, najpierw całuje dłoń celebransa, a następnie łyżeczkę. Po zasypaniu ceremoniarz bierze trybularz od turyferarza i podaje go celebransowi (całuje uchwyt a następnie dłoń celebransa). Podczas okadzania znajduje się po prawej stronie celebransa, kiedy ten przyklęka, ceremoniarz robi to również podtrzymują prawy łokieć celebransa. Po okadzeniu ołtarza ceremoniarz odbiera trybularz (z zachowaniem pocałunków: dłoń celebransa, następnie uchwyt trybularza) i schodzi ze stopni, robi skłon i okadza celebransa (trzy razy po dwa okadzenia). Oddaje trybularz turyferarzowi i staje po prawej stronie mszału pokazując celebransowi introit. Na słowa Gloria Patri robi lekki skłon w stronę krzyża (tak jak celebrans).

Introit:

Podczas recytacji przez celebransa hymnu Gloria,  ceremoniarz stoi po przwej stronie ołtarza, ale nie przy mszale. Naśladuje jego skłony w stronę krzyża (na słowa: Jesu Christe, adoramus Te, gratias agimus Tibi, suscipe deprecationem nostram). Następnie podchodzi do mszału, skłania się na słowa Oremus i pokazuje celebransowi w mszale kolektę z dnia. Na zakończenie przy słowach Per Dominum robi skłon w stronę krzyża. [Jeżeli hymn Gloria jest śpiewany przez scholę i celebrans życzy sobie przejść do sedilli, to wówczas daje znak celebransowi do przyklęknięcia (przyklęka również) i udaje się do sedilli. Kiedy celebrans siedzi ceremoniarz stoi po prawej stronie. Zwraca się do krzyża na słowa: Jesu Christe, adoramus Te, gratias agimus Tibi, suscipe deprecationem nostram (wcześniej przed zwróceniem się skłania się lekko w stronę celebransa). Na koniec hymnu, przy słowach Cum Sancto Spiritu daje znać celebransowi aby ten wstał i udają się do ołtarza.]

A) Akolici: na znak ceremoniarza klękają i pozostają na klęczkach aż do ponownego znaku ceremoniarza. Mogą odpowiadać na wezwania celebransa w modlitwach u stopni. Po powstaniu stoją przy kredensie, robiąc skłony w stronę krzyża wraz z ceremoniarzem. Na okadzenie pierwszy akolita bierze mszał wraz z pulpitem i staje z boku. Stawia go dopiero kiedy kapłan uda się na drugą stronę ołtarza. Wraca na swoje miejsce i stojąc oczekują na dalszy rozwój ceremonii. Jeżeli celebrans zasiada na sedilli, to akolici pomagają mu, potem sami siadają na przewidzianym dla nich miejscu.

B) Turyferarz: po zajęciu swojego miejsca (w pobliżu kredensu po prawej stronie) stoi i czeka na znak ceremoniarza przed okadzeniem. Podczas modlitw u stopni stoi. Następnie na znak ceremoniarza podchodzi do celebransa, podaje mu łódeczkę i pomaga przy zasypaniu. Potem odbiera łódeczkę, zostawia ją na kredensie i przechodzi na lewą stronę celebransa (przyklękając kiedy przechodzi przez środek). Przyklęka wraz z celebransem i pomaga mu w okadzaniu podtrzymując jego lewy łokieć kiedy ten przyklęka. Następnie staje po prawej stronie ceremoniarza, wraz z nim robi skłon przed celebransem. Po okadzeniu celebransa odbiera od ceremoniarza trybularz i wraca na swoje miejsce. Podczas śpiewu Gloria pozostaje cały czas na swoim miejscu robiąc skłony w stronę krzyża tak jak celebrans, ceremoniarz i akolici. 

3.  Lekcja i ewangelia. 

A) Ceremoniarz: podczas lekcji stoi po prawej stronie za celebransem. Odpowiedziawszy Deo gratias po zakończonej lekcji pokazuje celebransowi w mszale graduał i werset na alleluja. Następnie daje znak turyferarzowi. Następuje zasypanie (tak jak na początku). Bierze mszał wraz z pulpitem i schodzi na środek. Staje obok turyferarza, a przed akolitami:

Daje znak, wszyscy przyklękają i udają się na lewą stronę. Ceremoniarz stawia mszał na ołtarzu. Na słowa Sequentia Sanctii evangelii bierze trybularz od turyferarza i z zachowaniem zasad rewerencji i pocałunków podaje go celebransowi. Po ewangelii w podobnym szyku wszyscy wracają na swoje miejsca. Jeżeli jest homilia, to ceremoniarz przyklęka wraz z celebransem i udaje się z nim do ambony. Może też pozostać przy sedilli. Podczas kazania ceremoniarz stoi.

A) Akolici: po lekcji, kiedy turyferarz na znak ceremoniarza zbliża się do celebransa, akolici biorą świece i udają się na środek. Kiedy cała procesja na ewangelię jest przygotowana, na znak ceremoniarza przyklękają i przechodzą na lewą stronę. Pomiędzy nimi staje turyferarz. Po zakończonej ewangelii wracają na swoje miejsce. Jeżeli jest kazanie to siadają na przewidzianych dla nich miejscach.

B) Turyferarz: na znak ceremoniarza podchodzi do celebransa i okazuje trybularz do zasypania. Następnie odstawia łódeczkę na kredens i staje na środku, lekko na lewo przed akolitami. Na dany znak przyklęka wraz i innymi i przechodzi na lewą stronę. Staje pomiędzy akolitami. Na dany znak podaje ceremoniarzowi kadzidło. Po ewangelii wraca na swoje miejsce. Jeżeli jest homilia udaje się do zakrystii aby dołożyć węgielków i podtrzymać ogień. 

4. Credo i offertorium.

A) Ceremoniarz: po kazaniu ceremoniarz udaje się wraz z celebransem na środek, przyklęka i przechodzi na swoje miejsce. W czasie Credo zachowauje się tak jak podczas Gloria. Skłania się wraz z celebransem. Kiedy ten skończy i po przyklęknięciu na Incarnatus est przechodzą do sedilli. Ceremoniarz skłoniwszy się najpierw celebransowi, odwróci się i skłoni w stronę krzyża na słowa simul adoratur. Na koniec przy słowach et vitam venturi da znać celebransowi i udadzą się obaj do ołtarza przyklękając na środku. Na słowa Oremus skłania się i podchodzi do celebransa by odebrać welon. Następnie wraca na swoje miejsce. Po ofiarowaniu kielicha daje znać turyferarzowi i następuje zasypanie (tak jak na początku mszy świętej). Tak jak na początku pomaga celebransowi podczas okadzenia, trzymając go pod prawy łokieć i przyklękając razem z nim. Po okadzeniu ołtarza ceremoniarz okadza celebransa (trzy razy po dwa). Następnie przechodzi na lewa stronę i staje przy mszale.

B)  Akolici: podczas Credo pozostają na swoim miejscu naśladując gesty ceremoniarza. Jeżeli celebrans siedzi wówczas i oni siadają. Kiedy na koniec Credo celebrans udaje się do ołtarza akolici wstają i stają przy kredensie. Na offertorium podają ampułki z winem i wodą. Podczas zasypania pierwszy akolita przechodzi na stronę lewą i bierze mszał wraz z pulpitem. Stawia go na swoim miejscu, gdy celebrans przejdzie z powrotem na środek i wraca na swoje miejsce. Następnie obaj akolici okazują celebransowi wodę i lavabo. Potem wracają na swoje miejsce i stoją przy kredencji.

C) Turyferarz: wraca do prezbiterium po słowach et homo factus est i staje na swoim miejscu. Jeżeli przechodzi przed celebransem to skłania sie w jego kierunku. Na znak ceremoniarza podchodzi do celebransa i okazuje kadzidło do zasypania. Następnie następuje okadzenie ołtarza i darów. Turyferarz postępuje tak jak przy okadzeniu na początku mszy świetej. Po okadzeniu celebransa odbiera trybularz od ceremoniarza i udaje się na środek. Przyklęka i okadza ceremoniarza, akolitów (jeden raz) i lud. Następnie wraca na swoje miejsce. 

5. Kanon. 

A) Ceremoniarz: Odpowiada na wezwania celebransa i pokazuje w mszale przypadające ne ten dzień modlitwy (sekretę), a następnie prefację. Przewraca strony w mszale. Na oba Memento skłania się delikatnie i usuwa w do tyłu. Po przewróceniu na stronę ze słowami konsekracji, ceremoniarz przechodzi na prawą stronę celebransa (przyklękając na środku) i klęka. Podczas podniesienia, kiedy celebrans przyklęka ceremoniarz pochyla się, a gdy celebrans podnosi Najświętsze Postaci, ceremoniarz unosi lekko ornat. Po podniesieniu wstaje i przechodzi na lewą stronę (przyklęka nie na środku, ale bezpośrednio po przejściu na lewą stronę celebransa. Za każdym razem, kiedy celebrans przyklęka ceremoniarz podtrzymując go pod łokieć robi to samo. Na słowa omnis honor et gloria daje znać akolicie, aby ten zadzwonił.

B) Akolici: Na Sanctus pierwszy akolita bierze dzwoneczki i dzwoni trzy razy. Następnie obaj idą na środek, przyklękają i rozchodzą się na dwie strony. Klęczą. Na Hanc igitur pierwszy akolita dzwoni raz, wstaje i dosypuje kadzidła do trybularza. Po dosypaniu klęczy dalej. Na podniesienie hostii i kielicha dzwoni (raz, gdy kapłan przyklęka, trzy razy, gdy kapłan podnosi hostię lub kielich, raz, gdy kapłan ponownie przyklęka). Po podniesieniu pozostają na kolanach. Następnie na tzw. „małe podniesienie”, na słowa omnis honor et gloria, na znak ceremoniarza, pierwszy akolita dzwoni jeden raz.

C) Turyferarz: Po dzwonku na Hanc igitur bierze łódeczkę i daje ją pierwszemu akolicie, aby ten zasypał. Następnie klęka po prawej stronie i okadza na podniesienie (trzy razy po dwa razy, zarówno na podniesienie hostii jak i kielicha). Po podniesieniu wstaje i odchodzi do zakrystii. Przechodząc przez środek przyklęka. 

Podniesienie:

6.  Pater noster i komunia. 

A) Ceremoniarz: Pozostaje cały czas po lewej celebransa. Nie dialoguje z celebransem ani na Pater noster, ani na Agnus Dei. Następnie kiedy celebrans przyjmuje komunię, ceremoniarz klęczy na lewej stronie. Po komunii celebransa wstaje i daje znak pozostałym. Wszyscy schodzą się na środek, na znak ceremoniarza przyklękają i na kolejny sygnał klękają na dwa kolana. Klęczą w następującym porządku:

Cer, A2, A1, T 

Po przyjęciu komunii ceremoniarz trzymając patenę towarzyszy celebransowi.

B) Akolici: Pozostają cały czas na swoich miejscach. Pierwszy akolita dzwoni na Domine non sum dignus (1x, 2x, 3x). Po komunii celebransa wstaje, odnosi dzwoneczki i bierze patenę. Następnie wszyscy ustawiają się w porządku do komuni świętej.

C) Turyferarz: W czasie Pater noster wraca z zakrystii. Przechodząc przez środek klęka. Następnie klęka na swoim miejscu i pozostaje tak, aż do komunii. Na znak ceremoniarza i ustawia się wraz z innymi do komunii świętej.

Następnie wszyscy się rozstępują tak, aby celebrans mógł przejść z komunią. Po przejściu celebransa schodzą się na środku, przyklękają i wracają na swoje miejsca. Podzcas rozdzielania komunii wiernym pozostają na klęczkach. Akolici przy kredencji, turyferarz także po prawej stronie kredensu. Ceremoniarz udaje się z pateną wraz z celebransem. Jeżeli jest więcej szafarzy, to wówczas z pateną pójdą: najpierw pierwszy akolita, później drugi, ewentualnie turyferarz.

 7.  Ablucje i pokomunia.

A) Ceremoniarz: Po komunii świętej ceremoniarz wraca na swoje miejsce. Wszyscy klęczą aż do zamknięcia tabernakulum. Następnie daje znać aby wszyscy wstali, później daje sygnał, aby akolici podali wino i wodę. Kiedy mszał zostanie już przeniesiony podchodzi i zaznacza odpowiednie strony. Po odczytaniu przez celebransa antyfony na komunię, wraca na swoje miejsce. Na Dominus vobiscum wraca do mszału, skłania się w stronę krzyża  i wskazuje pokomunię. Na słowa Per Dominum skłania się ponownie. Kiedy celebrans zakończy pokomunię zamyka mszał i wraca na swoje miejsce. Daje znak, aby wszyscy klęknęli na błogosławieństwo. Po błogosławieństwie odpowiada celebransowi na wezwania przed ostatnią ewangelią, następnie daje znać na przyklęknięcie na słowa et Verbum caro. Kiedy wszyscy ustawią się w porządku do wyjścia, daje znak na przyklęknięcie. Po przybyciu do zakrystii daje znak, wszyscy przyklękają, a ceremoniarz prosi o błogosławieństwo Jube domne benedicere. Potem pomaga celebransowi się rozebrać.

Porządek na wyjście jest taki jak na wejście: 

A2, T, C, Cer, A1 

B) Akolici: Powstawszy podają wino i wodę celebransowi. Następnie idą obaj na środek, klękają. Pierwszy akolita idzie wziąć mszał, drugi welon. Schodzą się ponownie na środku, przyklękają. Pierwszy akolita stawia mszał po prawej stronie, drugi akolita podaje welon, wcześniej podawszy bursę. Po zakończeniu tych czynności schodzą się na środku, przyklękają i wracają na swoje miejsce przy kredensie. Na błogosławieństwo klękają na znak ceremoniarza. Po ostatniej ewangelii ustawiają się do wyjścia.

C) Turyferarz: Od momentu komunii pozostaje na swoim miejscu, nastepnie po błogosławieństwie ustawia się ze wszystkimi do wyjścia. 

*  Jeżeli jest aspersja, to wychodzi jedynie ceremoniarz wraz z celebransem. Pozostali ministranci wyjdą po aspersji, chyba że celebrans założy ornat w prezbiterium. Wówczas szyk wyjścia nie zmieni się, wszyscy wychodzą jak do mszy świętej, jedynie po przyklęknięciu na początku, zamiast modlitw u stopni, celebrans intonuje antyfonę Asperges.

* Jeżeli celebrans nosi biret, to ceremoniarz musi go odbierać i podawać w odpowiednich momentach liturgii (przy zachowaniu zwyczajowych pocałunków liturgicznych). 

Okadzenia: Pierwszy akolita zdejmuje mszał z ołtarza i stawia go ponownie, gdy celebrans uda się z okadzeniem na drugą stronę. Na okadzenie celebransa turyfer znajduje się  po prawej stronie ceremoniarza.