Et introibo ad altare Dei, ad Deum, qui lætificat iuventutem meam

MINISTRANT

portal ministrantów posługujących w klasycznym rycie rzymskim


Sprzęty liturgiczne

     

Strona główna

Biblioteka ministranta

Ministrantura

Ceremoniał

o. Hariolf Ettensperger OSB

 

Najświętszymi sprzętami używanymi w liturgii są kie­lich i patena. Przy ich pomocy bowiem ofiaruje się codziennie Kościół wraz z Ciałem i Krwią swego arcy­kapłana Jezusa Chrystusa Ojcu niebieskiemu. Ponieważ naczynia te są tak czcigodne, poświęca je na ten cel sam biskup. Kościół zaś wymaga, aby sporządzone były arty­stycznie i ze szlachetnego metalu. Wnętrze tych naczyń, którego dotykają święte postacie, musi być złocone.

Kielich składa się z trzech części. Opiera się i wznosi na stopie. Z niej wyrasta smukły trzon, w którego środku znajduje się zgrubienie (nodus), żeby go można pewnie uchwycić. Na końcu trzonu znajduje się właściwa czara kielicha zwana po łacinie cuppa.

Kiedy kapłan przygotowuje kielich (a) do mszy św., kładzie nań najpierw puryfikaterz (b), rodzaj złożonego lnia­nego ręczniczka, za pomocą którego czyści (puryfikuje) po Komunii św. kielich. Zazwyczaj wgłębia go nieco w czarę kielicha i składa na nim małą łyżeczkę, służącą do na­bierania wody przed ofiarowaniem. Następnie kładzie na puryfikaterz patenę z dużą hostią (c). Kielich wraz z pateną nakrywa palką (d). Jest to usztywniony kwadracik z białego lnianego płótna. Wszystko to razem okrywa welonem (velum - okrycie) (e), który musi być tego sa­mego koloru co i ornat. Na wierzch (g) kładzie jeszcze tzw. bursę. Jest to jakby rodzaj małej teczki, również w kolorze ornatu. Do bursy wkłada korporał (f), czyli białe złożone płótno. Nazwa korporału pochodzi stąd, że spo­czywa na nim w czasie mszy św. ciało (corpus) Pana Jezusa. Poza mszą św. używa się nadto korporału przy udzielaniu Komunii św. i przy wystawieniu Najśw. Sakra­mentu.

Kielich, w którym konsekruje się i przechowuje hostie, przeznaczone do Komunii św. wiernych (komunikanty), nazywamy puszką albo cyborium (cibus - pokarm). Okrywa go zazwyczaj jedwabny płaszczyk, zwany welo­nem (sukienka). Monstrancja (monstrare) służy do wystawienia Najśw. Sakramentu i udzielania błogosła­wieństwa sakramentalnego.

Kustodią zwie się święte naczynie dla przechowy­wania w tabernakulum dużej hostii, używanej do wysta­wienia Najśw. Sakramentu.

Wszystkich tych sprzętów, które mają bezpośredni związek z Najśw. Sakramentem, nie wolno ministrantowi dotykać gołą ręką. Jeśli więc wypadnie mu dotknąć lub nieść jeden z wymienionych sprzętów, posługuje się w tym celu białym ręczniczkiem. Również, gdyby trzeba było przynieść do ołtarza hostię, nie zanosi jej w ręce, lecz w puszcze do hostii, na talerzyku lub na ręczniczku.

W zakrystii znajduje się także specjalne miejsce dla naczyń z olejami świętymi. Są to: olej katechume­nów, którym namaszcza się piersi i plecy dziecka przy chrzcie św.; krzyżmo św., które na chrzcie św. i bierz­mowaniu czyni nas królami i kapłanami Chrystusa; olej dla chorych, który pokrzepia ciężko chorych w ich cierpieniach. W tym samym miejscu, gdzie oleje św., znaj­duje się również patena, używana do zaopatrzenia chorych. Jest to naczynie na hostie, które kapłan za­biera ze sobą, gdy idzie zaopatrzyć chorych. Ministrant powinien wiedzieć, gdzie znajdują się te naczynia.

W niektórych kościołach parafialnych znajdują się także w zakrystii tzw. relikwiarze, które zawierają relikwie świętych. Relikwiarze te mają zazwyczaj kształt monstrancji, krzyża lub szafeczki Ministranci powinni znać najważniejsze relikwie swojego kościoła. Gdzie­niegdzie po kościołach spotkać można relikwiarz o kształ­cie monstrancji, zawierający partykułę czyli cząstkę świę­tego Krzyża Chrystusowego. Błogosławi się nim latem pola i urodzaje.

Inne sprzęty, których używa już sam ministrant, jak kadzielnica, ampułki, dzwonki, grzechotki, świeczniki i kropidło, omówimy w następnym rozdziale.

Wszystkie wyżej wymienione sprzęty mają często wielką wartość artystyczną i sporządzone są, jak kościół parafialny, w różnych stylach. Niechaj starsi ministranci poproszą księdza proboszcza, ażeby im objaśnił pocho­dzenie, wartość i styl sprzętów liturgicznych.

 


Ettensperger, W SŁUŻBIE OŁTARZA. Podręcznik dla ministrantów wraz z dodatkami "Służba ceremoniarza" i "Służba Boża w Wielkim Tygodniu". Przełożył i uzupełnił. x. Teodor Nogala, Poznań 1948.