Et introibo ad altare Dei, ad Deum, qui lætificat iuventutem meam

MINISTRANT

portal ministrantów posługujących w klasycznym rycie rzymskim

Msza św. z asystą (pkt 14-16)

Strona główna

Biblioteka ministranta

Ministrantura

Ceremoniał

x. J. Ziółkowski

(przejdź do pkt 9-13)

14. Diakon we Mszy św. z asystą

W zakrystii diakon myje ręce i ubiera się w humerał, albę, cingulum, manipularz, stułę i dalmatykę, odmawiając przy tym odnośne modlitwy. Na dany znak skłania się w kierunku krzyża i celebransa, wkłada biret i idzie w procesji do ołtarza z prawej strony subdiakona.

Jeśli przy wyjściu podaje się wodę święconą celebransowi, wówczas diakon macza w niej swą rękę i podaje ją celebransowi.

Przy ołtarzu zajmuje miejsce po prawej ręce celebransa, zdej­muje biret, oddaje ceremoniarzowi i odbiera biret celebransa. Przyklęka i żegna się z celebransem. Po czym odmawia na prze­mian równo z całą asystą ministranturę. Skłania głowę na Gloria Patri, żegna się na Adiutorium nostrum. Podczas Confiteor, które odmawia celebrans, stoi wyprosto­wany, a przy wymawianiu przez celebransa słów vobis fra­tres i vos fratres schyla się najpierw z subdiakonem do poziomu kapłana, a następnie skłania się w strony celebransa. Podczas Misereatur schyla się nieco, a przy Confiteor głęboko.

Po ministranturze wchodzi na suppedaneum z celebran­sem. Następnie odwraca się w lewą stronę (do celebransa).

Odbiera łódkę od ceremoniarza, całuje łyżeczkę, rękę celebransa, a następnie mówi: Benedicite Pater Reverende. Po nałożeniu kadzidła staje zwrócony do ołtarza i odbiera od tury­fera kadzielnicę, podając ją celebransowi. Podczas okadzania ołtarza asystuje celebransowi po prawej jego ręce.

Pod koniec okadzania ołtarza diakon schodzi stopień niżej po stronie Lekcji i odbiera od celebransa kadzielnicę. Teraz schodzi in planum i okadza celebransa.

Okadziwszy celebransa diakon staje w słupku na przedostatnim stopniu od góry za celebransem (według niektórych autorów obok niego). Żegna się na początku Introit u, a na Gloria Patri skłania głowę.

Odmówiwszy na przemian Kyrie, lewici wraz z celebransem udają się na środek. Diakon w tym celu czyni zwrot w lewo i idzie na swoim stopniu na środek (nie przyklęka). Skoro celebrans za­czyna intonować Gloria, diakon odsuwa się trochę na stronę Lekcji, a gdy podszedł subdiakon, skłoniwszy się na Deo, udaje się bez przyklękania na górę, na prawą stronę celebransa i pod­trzymuje razem ze subdiakonem tablicę. Pod koniec odkładają tablicę na miejsce tak, by przy Cum Sancto Spiritu prze­żegnać się razem z celebransem.

Jeśli celebrans zostaje przy ołtarzu podczas śpiewania Gloria, wówczas lewici po wspólnie odmówionym hymnie skłaniają gło­wy i wracają na swoje miejsca (w słupek, bez przyklęknięcia).

Po Dominus vobiscum idzie diakon w stronę Lekcji. Tutaj stoi za celebransem. Na Oremus i imię Jesus pochylają diakon i celebrans głowy w stronę krzyża. Na imię Maria czyni się średni ukłon w stronę mszału (lub obrazu, czy statuy Najśw. Maryi Panny).

Skoro ceremoniarz skłania się diakonowi, wówczas ten odkło­niwszy się, idzie do mszału i asystuje celebransowi podczas ostatniej oracji, Lekcji i graduału, przewracając odpowiednie kartki. W chwilę potem otrzymuje od ceremoniarza ewangeliarz. Chwyta księgę oburącz na dole w narożnikach, trzyma ją tak, że spoczywa ona na dole na rękach, a u góry na piersi; idzie teraz na środek, przyklęka na stopniu, wchodzi wyżej, kładzie księgę na ołtarzu i staje obok celebransa (podczas czytanej Ewangelii).

Celebrans po skończonej Ewangelii idzie na środek, by nałożyć kadzidło (diakon usługuje jak przed Introitem). Po oddaniu łódki diakon klęka na najwyższym stopniu po stronie Lekcji, gdzie odmawia Munda cor. Potem udaje się na suppedaneum i bierze z ołtarza ewangeliarz. Klęka przed celebransem tak, że ma ołtarz z prawej strony, i mówi Iube Domne benedicere. Otrzymuje błogosławieństwo, nie żegnając się, ani nie odpowiadając Amen. Podczas tej całej ceremonii diakon ma głowę schyloną. Otrzymawszy błogosławieństwo całuje prawą rękę celebransa, wstaje, schodzi in planum i zajmuje miejsce obok subdiakona, klęka i w procesji udaje się na stronę Ewan­gelii. Jako ostatni podchodzi i staje między ceremoniarzem a tu­ryferem, podaje subdiakonowi ewangeliarz, otwiera go i śpiewa Dominus vobiscum. Po odpowiedzi chóru śpiewa dalej Sequentia... Następnie odbiera od ceremoniarza kadzielnicę i okadza ewangeliarz w środku, następnie w lewo i prawo od siebie (głęboki pokłon głowy). Skończywszy śpiewać Ewangelię, diakon wskazuje subdiakonowi początek Ewangelii, mówiąc: Secundum Lucam (Marcum...) i usuwa się trochę, by prze­puścić subdiakona. Teraz zwraca się do celebransa, odbiera od turyfera kadzielnicę i czeka na subdiakona. Skoro ten wrócił, kłania się i okadza celebransa.

Gdy w czasie Mszy św. jest kazanie, wtedy lewici idą wraz z celebransem na suppedaneum, stąd razem z nim udają się (jak na Gloria) ad sedem.

Podczas Credo diakon zachowuje się podobnie jak podczas Gloria, przy czym przed Et incarnatus est kładzie z subdiakonem tablicę na ołtarzu, by razem z celebransem uklęknąć (dalszy ciąg jak przy Gloria).

Po Dominus vobiscum przed Offertorium diakon skła­nia głowę i udaje się na prawą stronę celebransa (bez przy­klęknięcia). Skoro subdiakon przyniósł kielich, odkrywa go, zdej­muje palkę i bierze patenę z hostią. Całuje brzeg pateny i podaje ją celebransowi, całując jego prawą rękę. Teraz diakon chwyta kielich za trzon, bierze ampułkę z winem i wlewa je do kielicha. Po nalaniu (przez subdiakona) wody, diakon, jeśli zachodzi po­trzeba, wyciera wnętrze czary. Teraz kładzie puryfikaterz obok korporału i podaje kielich celebransowi. Całuje przy tym podsta­wę kielicha, następnie rękę celebransa. Kielich trzyma razem z celebransem i wraz z nim odmawia modlitwę Offerimus. Następuje teraz nałożenie kadzidła i podanie kadzielnicy (jak na Introit). Celebrans po otrzymaniu kadzielnicy okadza ofia­ry mszalne, a diakon w tym czasie trzyma prawą rękę na pod­stawie kielicha, a lewą na piersiach, potem odstawia kielich cokolwiek w prawo, przyklęka przed okadzeniem krzyża, postawia kielich z powrotem na środku, przyklęka i towarzyszy celebran­sowi przy okadzeniu ołtarza. Pod koniec okadzania odbiera po stronie Lekcji kadzielnicę (z pocałunkiem jak przed Introitem), staje obok turyfera i okadza celebransa. Potem odsuwa się i staje na przodzie w narożniku przy stopniach, by okadzić subdiakona. Teraz podaje kadzielnicę turyferowi i idzie na swój stopień przed subdiakona, klęka i odwraca się do turyfera, który go okadza.

Podczas prefacji diakon stoi za celebransem. Pod koniec pre­facji usuwa się trochę na stronę Lekcji, a po przyjściu subdiakona wchodzą razem na suppedaneum, gdzie wraz z celebransem odmawiają wspólnie Sanctus. Na Benedictus wyprosto­wują się. Diakon czyni znak krzyża i idzie, przyklęknąwszy na środku na swoim stopniu, ku lewej stronie celebransa, by asysto­wać przy mszale. Podczas Memento cofa się diakon cokolwiek na bok. Na Hanc oblationem idzie diakon na swój stopień za celebransa, przyklęka i staje po prawej jego stronie, wreszcie klęka. Gdy celebrans przyklęka, diakon pochyla nisko głowę. Skoro celebrans powstaje, powstaje z nim również i diakon, zdej­muje palkę, kładąc ją na ołtarzu i klęka znowu, na uprzednim miejscu. Gdy celebrans opuszcza kielich po podniesieniu, diakon powstaje, by położyć palkę, przyklęka potem razem z celebran­sem i idzie (nie przyklęknąwszy na środku) na stronę Ewangelii, gdzie znowu przyklęka.

Na Nobis quoque uderza się diakon z celebransem w pier­si, przyklęka razem z ceremoniarzem klękającym in plano, przechodzi na stronę Lekcji (obok celebransa) i klęka znowu wraz z ceremoniarzem. Skoro celebrans wypowie praestas nobis, diakon zdejmuje pałkę i razem z nim przyklęka, po czym nakłada palkę, przyklęka z celebransem i idzie bezpośred­nio za celebransa (tutaj nie przyklęka). Na Panem nostrum przyklęka diakon na stopniu i udaje się na suppedaneum, gdzie otrzymuje od subdiakona patenę, którą wyciera puryfika­terzem i trzyma (wewnętrzną stroną do celebransa) pionowo w puryfikaterzu obu rękoma obok korporału, a podając ją, całuje tylną stronę pateny i rękę celebransa. Gdy kapłan wsunie Hostię św. na patenę, wtedy diakon odkrywa kielich i przyklęka. Po Pax Domini nakrywa kielich palką. Agnus Dei odmawia z celebransem, po czym klęka niezwłocznie na oba kolana obok niego.

Gdy zauważy, że celebrans kończy modlitwę de Pace, pod­nosi się, całuje ołtarz, nie kładąc nań rąk i przyjmuje Pax. Skłania głowę, kładzie ręce swoje pod ramiona celebransa, odpo­wiada Et cum spiritu tuo, składa ręce i oddaje reweren­cję celebransowi, po czym przyklęka i schodzi na dół do subdia­kona, aby jemu udzielić pocałunku pokoju. Po pocałunku diakon przyklęka na stopniu wraz z subdiakonem i idzie na lewą stronę celebransa do mszału (u góry nie przyklęka). Na Domine non sum dignus  uderza się w piersi pochyliwszy się.

Jeśli ma być Komunia św. wiernych, wówczas kiedy subdiakon nakryje palką kielich, lewici zamieniają miejsca (przyklękają na środku; nie ma SS-um na ołtarzu). Teraz diakon otwiera taber­nakulum; wyjmuje cyborium, zamyka drzwiczki tabernakulum i otwiera cyborium. Po czym wszyscy przyklękają. Diakon bierze teraz patenę i klęka na suppedaneum zwrócony do cele­bransa. Pozostaje w tej pozycji na Misereatur, Indulgen­tiam, Ecce Agnus oraz na potrójne Domine non sum dignus. Skoro celebrans udaje się rozdzielać Komunię św., diakon idzie na prawą stronę celebransa i podtrzymuje patenę. Wracając lewici zamieniają miejsce (najlepiej, gdy wrócą znowu do ołtarza), diakon staje po prawej ręce celebransa i wszyscy przyklękają. Teraz diakon kładzie patenę na korporale, następnie zamyka cyborium, otwiera tabernakulum, wkłada cyborium i wszyscy przyklękają. Diakon zamyka tabernakulum. Teraz dia­kon zamienia miejsce z subdiakonem (przyklękają na środku) i asystuje przy mszale.

Skoro subdiakon oddał ampułki, diakon bierze pulpit z mszałem i przenosi go na stronę Lekcji (skłon głowy przed wzięciem mszału), zamieniając miejsce z subdiakonem (przyklęka na środku na swoim stopniu). Po postawieniu mszału diakon na­tychmiast wraca na swój stopień (skłon po postawieniu mszału). Jeżeli funkcje subdiakona pełni kleryk nie mający święceń subdiakonatu, wówczas diakon po udzieleniu pocałunku pokoju, po przyklęknięciu na stopniu, wstępuje na prawą stronę cele­bransa (tutaj nie klęka), zdejmuje palkę przed spożyciem Krwi Przenajświętszej i nakrywa potem kielich. Nie potrzebuje teraz zamieniać miejsca, gdy następuje Komunia św., a po Komunii św., lub jeśli jej nie ma, natychmiast spełnia funkcje subdiakona.

Po Communio idzie diakon na swoim stopniu z celebran­sem do środka (bez przyklęknięcia) i wraca na Postcommunio na stronę Lekcji.

Jeśli w czasie Wielkiego Postu po zwykłych modlitwach po Ko­munii św. następuje jeszcze oratio super populum, wtedy diakon po Oremus celebransa, śpiewa Humiliate capita vestra Deo (odwraca się przedtem do ludu).

Po ostatniej modlitwie wraca diakon z celebransem przed śro­dek ołtarza na swoim stopniu. Na Ite, missa est zwraca się do ludu. Po zaśpiewaniu Ite, missa est odwraca się do ołta­rza. Gdy śpiewa Benedicamus Domino, pozostaje zwró­cony do ołtarza.

Po odpowiedzi chóru klękają lewici na najwyższym stopniu (na środku obok siebie), by otrzymać błogosławieństwo kapłańskie.

Podczas błogosławieństwa czynią znak krzyża św. Natychmiast po błogosławieństwie lewici wstają. Diakon udaje się na suppedaneum na prawą stronę celebransa, żegna się na początku Ewangelii i przyklęka z celebransem na słowa  Et Verbum...

Po ostatniej Ewangelii idzie diakon po prawej stronie cele­bransa na środek, skłania głowę i schodzi in planum. Teraz odbiera od ceremoniarza biret celebransa, podaje go celebran­sowi (pocałunki), po czym odbiera swój biret, przyklęka, nakłada biret i udaje się do zakrystii, przed celebransem po prawej stronie subdiakona. W zakrystii kłania się wpierw krzyżowi, potem ce­lebransowi. Po rozebraniu się, myje ręce.

15. Msza św. z asystą podczas wystawienia Najśw. Sakramentu (diakon)

1. Wszystkie pocałunki odnośnie do biretu i kadzidła odpa­dają podczas wystawienia Najśw. Sakramentu (inne po­ zostają).

2. Jeżeli Najśw. Sakrament już jest wystawiony, zdejmują wszyscy birety, skoro znaleźli się in conspectu
   SS-mi, nie wcześniej.

3. Po nałożeniu kadzidła przed Introitem schodzą się lewici z celebransem na najwyższym stopniu. Tutaj diakon klęcząc otrzymuje kadzielnicę i podaje ją celebransowi. Następuje okadzenie Najśw. Sakr., a potem ołtarza. Oka­dzanie celebransa następuje in plano.

4. Na Gloria, Credo i Sanctus przyklęka diakon przed wejściem na suppedaneum na stopniu, a po odmówieniu Gloria itd. na suppedaneum przed zejściem (tylko a quo).

5. Diakon klęka, gdy przynosi księgę lub bursę do ołtarza, tylko na dole na stopniu, nie zaś u góry.

6. Skoro diakon odmówił Munda cor, bierze bez przy­klęknięcia ewangeliarz, klęka przed celebransem, otrzy­muje błogosławieństwo, po czym wstaje, przyklęka przed Najśw. Sakr. i schodzi in planum na prawą stronę subdiakona.

7. Jeżeli w Ewangelii zachodzi imię Jesus, wówczas zwraca się diakon w tej chwili w stronę Najśw. Sakramentu i skłania głowę.

8. Po nałożeniu kadzidła na ofiarowanie najpierw okadza się ofiary, a potem schodzi się bez uprzedniego przyklęknięcia na najwyższy stopień, skąd klęcząc okadza się Najśw. Sa­krament, po czym po przyklęknięciu okadza się ołtarz.

9. Okadzenie celebransa następuje in plano, jak przed Introitem.

10. Diakon na  okadzanie przez turyfera przyklęka super gradum inf., zanim wejdzie na swój stopień (aquo), natomiast ani przed ani po okadzeniu nie przyklęka, lecz czyni to przed i po Ite, missa est.

11. Przyklęknięcia podczas przenoszenia mszału po Komuniiśw. zachodzą in utroque termino.

Reszta ceremonii odbywa się bez zmian, jak w zwykłej Mszy św. z asystą.

16. Msza św. żałobna (diakon)

We Mszy żałobnej odpadają wszelkie pocałunki, nawet pateny i kielicha.

Po ministranturze diakon staje natychmiast w słupku, a na Introit udaje się na stronę Lekcji. Nie ma okadzania ołtarza przed Introitem.

Na Dies irae można siadać i to albo przed albo po odczy­taniu Ewangelii przez celebransa. Diakon zanosi ewangeliarz jak zwykle na ołtarz, ale nie ma nałożenia kadzidła, dlatego też dia­kon natychmiast odmawia Munda cor i bierze ewangeliarz bez proszenia o błogosławieństwo, a uczyniwszy celebransowi rewerencję schodzi in planum. Ewangelię śpiewa się bez uprzedniego okadzania ewangeliarza. Ponieważ celebrans nie całuje początku Ewangelii, dlatego diakon nie wskazuje go sub­diakonowi.

Nie okadza się celebransa po Ewangelii. Asysta udaje się bez­pośrednio na komendę ceremoniarza do ołtarza.

Na Offertorium diakon rozkłada korporał, który przy­niósł subdiakon wraz z kielichem. Diakon nie podaje subdiako­nowi pateny. Wody się nie błogosławi. Okadzenia darów ofiar­nych dokonuje się podobnie jak w zwykłej Mszy św. z asystą. Po okadzeniu ołtarza okadza się tylko celebransa, po czym dia­kon oddaje kadzielnicę subdiakonowi i udaje się na swoje miejsce (za celebransa).

Na Panem nostrum przyklęka diakon sam i idzie na prawą stronę celebransa, by podać mu patenę, która leży na ołta­rzu pod korporałem, po prawej stronie.

Po Agnus Dei, które odmawia się wspólnie bez uderzania się w piersi, zamienia diakon z subdiakonem miejsce. Pax od­pada. Diakon śpiewa w miejsce Ite, missa est, nie odwra­cając się Requiescant in pace.

J. Ziółkowski, Mały ceremoniał dla kleryków i kapłanów, Poznań 1957.