Et introibo ad altare Dei, ad Deum, qui lætificat iuventutem meam

MINISTRANT

portal ministrantów posługujących w klasycznym rycie rzymskim

Msza św. z asystą (pkt 5-8)
     

Strona główna

Biblioteka ministranta

Ministrantura

Ceremoniał

x. J. Ziółkowski

(przejdź do pkt 1-4)

 

5. Turyfer we Mszy z asystą

W zakrystii turyfer ustawia się na czele procesji. Na głos cere­moniarza Adoratio crucis skłania się krzyżowi, na Reverentia celebranti skłania się celebransowi, a na Pro­cedant rusza pierwszy do ołtarza, zajmując przy nim miejsce po stronie Ewangelii. Po przyklęknięciu udaje się na swoje stałe miejsce po stronie Ewangelii. Tu klęcząc odmawia wspólnie mi­nistranturę.

Po Indulgentiam turyfer i ceremoniarz schodzą się na środku (za celebransem), klękają, i idą na suppedaneum celem nałożenia kadzidła. Po nałożeniu turyfer podchodzi do dia­kona i prawą ręką podaje mu kadzielnicę. Następnie schodzi na dół in planum, gdzie czeka na niego ceremoniarz, klękają razem i turyfer chodząc, kryje celebransa okadzającego ołtarz. Pod koniec okadzania ołtarza przechodzi na stronę Lekcji i do okadzania celebransa zajmuje miejsce tuż obok ceremoniarza, stając za subdiakonem, od którego po okadzeniu celebransa, od­biera kadzielnicę. Odebrawszy ją, klęka na środku przed ołtarzem i wraca do zakrystii.

Gdy subdiakon odśpiewa Lekcję, turyfer wraca z zakrystii i zaj­muje swoje miejsce po stronie Ewangelii. Gdy celebrans zaczyna czytać Ewangelię, turyfer z ceremoniarzem oraz akolitami scho­dzą się na środku i przyklękają. Czekają, aż celebrans skończy czytać Ewangelię. Po skończonej Ewangelii czytanej turyfer z ce­remoniarzem udają się na suppedaneum celem nałożenia kadzidła, następnie schodzą na dół. Przyklękają i zajmują miejsce przed akolitami. Na głos ceremoniarza wszyscy przyklękają i w procesji udają się na miejsce śpiewania Ewangelii, gdzie tury­fer i ceremoniarz stają w takiej odległości od siebie, by pomiędzy nimi mógł przejść subdiakon, a następnie stanąć między nimi diakon. Na Sequentia... turyfer podaje ceremoniarzowi ka­dzielnicę za diakonem (Podobnie odbiera ją po okadzeniu ewangeliarza).

Po Ewangelii, gdy subdiakon niesie celebransowi do pocało­wania ewangeliarz, turyfer obraca się w stronę celebransa. Wrę­cza kadzielnicę diakonowi i zmienia miejsce z ceremoniarzem. Gdy diakon okadził celebransa, turyfer odbiera od niego kadziel­nicę i na głos ceremoniarza cała procesja rusza do ołtarza. Na środku wszyscy przyklękają i rozchodzą się na swoje miejsca, a turyfer idzie do zakrystii.

Na dzwonek w czasie ofiarowania turyfer wraca do ołtarza i zajmuje swoje miejsce. Podczas modlitwy celebransa do Ducha św. turyfer z ceremoniarzem schodzą się na środku, klękają i udają się na suppedaneum celem nałożenia kadzidła. Dal­sze czynności są takie same, jak po ministranturze, z tym, że przy okadzaniu celebransa i subdiakona, turyfer asystuje dia­konowi. Okadziwszy subdiakona, diakon wręcza kadzielnicę tury­ferowi, a ten czeka, aż diakon uda się na swoje miejsce i odwróci się do niego, wówczas go okadza.

Następnie turyfer udaje się do ceremoniarza i okadza go. Po okadzeniu odwraca się do ołtarza, przyklęka i odchodzi. Przed każdym okadzeniem jak i po okadzeniu turyfer lekko skłania głowę.

Po dzwonku na Sanctus schodzi się z ceremoniarzem na środku. Tu klękają. Ceremoniarz nasypuje kadzidło. Następnie turyfer idzie na pierwszy stopień po stronie Ewangelii, skąd przy podniesieniu okadza Najświętszy Sakrament. Po podniesieniu przyklęka na środku wraz z ceremoniarzem i akolitami (tworzą czwórkę jak wyżej przed Ewangelią) i odchodzi do zakrystii.

Gdy asysta przystępuje do Komunii św., turyfer zajmuje miej­sce obok akolity po stronie Ewangelii, ale tak, by między niego a ceremoniarza mógł się zmieścić jeszcze diakon (jeśli komuni­kuje) i subdiakon.

Prawie wszystkie swe czynności sprawuje turyfer z ceremo­niarzem mając go po prawej stronie, winien więc zważać na niego i do niego stosować się.

 

6. Msza św. z wystawieniem Najśw. Sakramentu (turyfer) 

Po przyjściu do ołtarza turyfer zajmuje swoje miejsce, jak we Mszy św. bez wystawienia. Gdy diakon wystawił Najśw. Sakra­ment, turyfer i ceremoniarz schodzą się na środku celem nało­żenia kadzidła. Następnie turyfer udaje się z kadzielnicą na stro­nę Lekcji, gdzie klęcząc na pierwszym stopniu, podaje ją diako­nowi. Po okadzeniu Najśw. Sakramentu odbiera kadzielnicę i udaje się na swoje miejsce.

Dalsze czynności są takie same jak przy Mszy św. bez wysta­wienia Najśw. Sakramentu, z wyjątkiem:

  1. turyfer udając się z ceremoniarzem po nałożenie kadzidła, zanim wstąpi na stopnie, przyklęka na jedno kolano „in plano”, tuż przed samymi stopniami, podobnie czyni i na ofiarowanie (turyfer przyklęka razem z ceremoniarzem);

  2. kadzielnicę wręcza diakonowi nie przy samym ołtarzu, lecz na najwyższym stopniu, klęcząc tuż obok niego; gdy cele­brans okadzi Najśw. Sakrament, schodzi razem z ceremo­niarzem „in planum”, przyklęka z nim na środku i chodząc kryje celebransa. Natomiast podczas ofiarowania kadziel­nicę wręcza przy ołtarzu (jak podczas zwykłej Mszy św. z asystą);

  3. jeśli w Ewangelii śpiewanej przez diakona zachodzi imię Jesus, wówczas turyfer z diakonem i ceremoniarzem zwra­cają się w stronę Najśw. Sakramentu, czyniąc zwrot w prawą stronę (do diakona) oraz skłon ku Najśw. Sakramentowi;

  4. po ofiarowaniu, gdy celebrans okadziwszy dary ofiarne, klęka na najwyższym stopniu, by okadzić Najśw. Sakra­ment, wówczas turyfer klęka przed środkiem ołtarza „in plano” i klęczy tak długo, aż celebrans dokona okadzenia;

  5. okadzając lud, nie stoi na środku, lecz nieco z boku po stronie Ewangelii.

Turyfer, przychodząc do ołtarza (z zakrystii) lub odchodząc, klęka na 2 kolana, a przechodząc przy ołtarzu z jednej strony na drugą, przyklęka na środku. Nie klęka natomiast nigdy na „suppedaneum”.

 

7. Msza żałobna (turyfer)

Turyfer przychodzi dopiero na ofiarowanie. Nałożenie kadzidła i okadzenie odbywa się tak samo, jak w każdej Mszy z asystą, z tym, że po okadzeniu darów i ołtarza, okadza się tylko cele­bransa.

Na podniesienie przychodzi jak zwykle ceremoniarz nakładać kadzidło, ale turyfer oddaje kadzielnicę subdiakonowi, a sam zajmuje miejsce na najniższym stopniu po stronie Ewangelii. Po podniesieniu zabiera kadzielnicę i odchodzi.

 

8. Ceremoniarz we Mszy z asystą

Ceremoniarz w zakrystii przygotowuje paramenty dla asysty, a w prezbiterium po stronie Lekcji kredensję. Ubiera celebransa i ustawia asystę do pochodu.

Gdy nadejdzie czas rozpoczęcia Mszy św., mówi Adoratio crucis, Reverentia celebranti i Procedant. W procesji idzie za celebransem, cokolwiek z lewej strony. Przed ołtarzem staje obok akolity po stronie Lekcji, odbiera od diakona birety: celebransa i diakona, potem mówi Adoratio SS-mi, wzgl. Adoratio crucis. Następnie zabiera jeszcze biret sub­diakona i wszystkie trzy zanosi na swoje miejsca. Potem udaje się do kredensji, zajmuje miejsce między akolitami, klęcząc nieco przed kredensją a równolegle do niej, i odmawia ministranturę.

Po Indulgentiam bierze łódkę i idzie przez środek, gdzie dołącza się do niego turyfer; razem przyklękają, a gdy kapłan kończy modlitwę Oramus Te Domine, podchodzi na sup­pedaneum celem nałożenia kadzidła. Wszedłszy na suppe­daneum, ceremoniarz mówi: Positio incensi.

Gdy celebrans odwróci się, ceremoniarz i turyfer skłaniają głowy. Ceremoniarz podaje łódkę diakonowi, sam składa ręce i asystuje przy nakładaniu kadzidła. Następnie odbiera łódkę, schodzi in planum na środek, gdzie czeka na turyfera, by razem z nim klęknąć, uważając przy tym, by uczynić to równo­cześnie z asystą wyższą. Po czym odnosi łódkę na kredensję. Tutaj otwiera mszał w odpowiednim miejscu i gdy celebrans kończy okadzanie ołtarza, bierze mszał razem z pulpitem przed siebie i na okadzenie celebransa zajmuje miejsce za diakonem. Przed, jak i po okadzeniu czyni średni skłon głowy. Podobnie czyni przy wszystkich innych okadzeniach. Z kolei stawia mszał na ołtarzu, wskazuje Introit, skłania się celebransowi i wraca na swoje miejsce przy kredensji.

Podczas odmawiania Gloria przez celebransa stoi. Po skoń­czonym Gloria, jeśli celebrans udaje się ad sedes, idzie wraz z akolitami na środek i tu razem z nimi przyklęka, uważa­jąc, by uczynić to razem z asystą wyższą. Potem udaje się na sedilia. Gdy chór kończy Gloria, ceremoniarz mówi: Ad a1tare i wraz z akolitami idzie przez środek ołtarza. Stając za asystą wyższą (kryje celebransa), wypowiada słowa: Adoratio SS -mi, po czym udaje się wraz z akolitami do kredensji. Gdy celebrans po Dominus vobiscum idzie do mszału, ceremoniarz podchodzi do niego i wskazuje mu orację. Jeśli jest więcej oracji, przewraca karty. Na początku ostatniej oracji skła­nia się do celebransa, a następnie do diakona, dając mu tym sa­mym znak, by podszedł do mszału, sam zaś idzie do kredensji. Bierze lekcjonarz i podaje go subdiakonowi w ten sposób, by grzbiet lekcjonarza dostał się do prawej ręki subdiakona. Na­stępnie idzie z subdiakonem (po lewej jego stronie) przed środek ołtarza, tu obydwaj przyklękają i udają się na miejsce Lekcji, bacząc przy tym, by ceremoniarz krył celebransa, a subdiakon diakona. Ceremoniarz, stając po lewej stronie subdiakona, trzyma lekcjonarz. Gdy w Lekcji zachodzi imię Jesus, skłania głowę.

Po Lekcji mówi Deo gratias i idzie z subdiakonem przed środek ołtarza, gdzie razem z nim przyklęka i udaje się na stronę Lekcji (z boku), gdzie klęka obok subdiakona, gdy ten otrzymuje błogosławieństwo. Po błogosławieństwie powstają. Ceremoniarz odbiera od subdiakona lekcjonarz i wręcza go diakonowi. Po czym idzie na swoje miejsce przy kredensji. Przed cichą Ewangelią żegna się potrójnym małym znakiem krzyża, bierze łódkę i razem z akolitami udaje się przed środek ołtarza, gdzie wysuwając się nieco przed nich, schodzi się z turyferem i teraz wszyscy wspól­nie przyklękają.

Gdy celebrans kończy Ewangelię, wchodzi z turyferem na suppedaneum, gdzie mówi Positio incensi (dalej po­stępuje jak po ministranturze). Po nałożeniu kadzidła schodzi z turyferem na środek („in plano") przed akolitów, gdzie obaj klękają, po czym ceremoniarz odnosi łódkę i wraca na swoje miejsce. Skoro diakon dołączy się do procesji na Ewangelię, cere­moniarz wydaje odpowiednie polecenia. Wtedy wszyscy udają się na miejsce Ewangelii. Tu ceremoniarz wskazuje diakonowi Ewan­gelię, następnie odbiera od turyfera kadzielnicę i po słowach Seąuentia sancti podaje ją diakonowi. Po  okadzeniu ewangeliarza  odbiera  kadzielnicę   i  podaje  ją  turyferowi.  Po Ewangelii,   gdy   subdiakon  niesie  ewangeliarz  do  pocałowania celebransowi, ceremoniarz zmienia swe miejsce z turyferem. Po okadzeniu celebransa odbiera ceremoniarz od subdiakona lekcjo­narz, daje polecenie: Procedant, na które wszyscy wracają przed ołtarz. Znowu tu ceremoniarz mówi: Adoratio SS-mi wzgl. Crucis, wszyscy klękają i rozchodzą się na swoje miejsca. Jeżeli po Ewangelii następuje kazanie, cała asysta z wyjątkiem turyfera udaje się na   sedilia.

Jeżeli po Ewangelii nie ma kazania, ceremoniarz wraz z akoli­tami udaje się na swoje miejsce przy kredensji. W czasie Credo na słowa Et incarnatus est ceremoniarz klęka wraz z akolitami. Jeśli celebrans udaje się ad sedes po odmówio­nym Credo, wtedy ceremoniarz postępuje jak na Gloria. Gdy chór śpiewa Et incarnatus est, ceremoniarz i akolici schy­lają głowy, po czym ceremoniarz wstaje, idzie przed stopnie ołtarza, przyklęka i kłania się diakonowi, który przychodzi przed stopnie ołtarza po bursę, którą następnie zanosi na ołtarz, gdzie rozkłada korporał.

Pod koniec Credo, śpiewanego przez chór, wszyscy wstają, idą przed środek ołtarza (ceremoniarz i akolici za wyższą asystą), klękają, i ceremoniarz z akolitami idzie do kredensji.

Jeśli na Credo asysta nie udaje się na sedes, wówczas, gdy chór śpiewa Et incarnatus est, a asysta wyższa klęka, klękają również ceremoniarz z akolitami przy kredensji.

Podczas gdy kapłan śpiewa Dominus vobiscum przed ofiarowaniem, zdejmuje ceremoniarz welon z kielicha, a po chwili podaje kielich subdiakonowi. Po ofiarowaniu chleba bierze łódkę i schodzi się przed środkiem ołtarza z turyferem. Tu przy­klękają i gdy celebrans skończy modlitwę do Ducha św., idą na suppedaneum celem nałożenia kadzidła (dalej ceremoniarz postępuje podobnie jak po ministranturze z tym, że zabiera pulpit z mszałem, schodzi in planum i stoi na boku tak długo, do­póki celebrans nie okadzi ołtarza po stronie Ewangelii; potem zanosi mszał na ołtarz, schodzi in planum i tutaj oczekuje turyfera, który go okadza).

Na okadzenie ceremoniarz zwraca się do turyfera. Po okadzeniu ceremoniarz podchodzi na suppedaneum do mszału. Odma­wia w postawie wyprostowanej Suscipiat i przewraca cele­bransowi karty mszału. Przy końcu prefacji otwiera mszał w miejscu, gdzie rozpoczyna się Kanon, odsuwa się nieco na bok, by zrobić miejsce dla subdiakona i pochylony odmawia wspólnie Sanctus. Następnie schodzi z subdiakonem przed środek ołta­rza, przyklęka i idzie do kredensji.

Na Hanc igitur schodzi się na środku z turyferem i klę­cząc nakłada mu kadzidło. Po nałożeniu kadzidła podchodzą do ołtarza i zajmują miejsce na pierwszym stopniu (po bokach). Na podniesienie ceremoniarz dzwoni. Po podniesieniu schodzi się z turyferem i akolitami na środku, przyklęka i idzie do kredensji. Tu stojąc pozostaje aż do chwili, gdy kapłan odmawia Nobis quoque; na te słowa ceremoniarz uderza się w piersi i udaje się do mszału.  Przechodząc przez środek przyklęka (równocześnie z diakonem, który dotychczas był przy mszale). Czyni to również po dojściu do mszału (także z diakonem). Przy ołtarzu przewraca karty mszału i przyklęka razem z celebransem. Po Pax Domini odsuwa się o krok w lewo, by zrobić miejsce dla subdia­kona. Na Agnus Dei bije się w piersi (słowa odmawia razem z asystą). Po Agnus Dei klęka na suppedaneum i scho­dzi in planum (razem z subdiakonem). Tu stojąc czeka na pocałunek pokoju.

Gdy subdiakon przyklęka wraz z diakonem, ceremoniarz przy­klęka razem z nimi. Odwraca się do subdiakona, kłania się jemu i odbiera od niego pocałunek pokoju, po czym razem z subdiako­nem klęka i udaje się do akolity (przed odebraniem pocałunku pokoju ceremoniarz skłania nieco głowę do subdiakona, podobnie czyni po odebraniu go).

Gdy celebrans po spożyciu Hostii świętej zdejmuje palkę, cere­moniarz z akolitami (jeśli mają przyjąć Komunię św.) udaje się do ołtarza i klęka (ceremoniarz z jednym akolitą po stronie Lekcji, a turyfer z drugim akolitą po stronie Ewangelii). Gdy ce­lebrans kreśli znak krzyża kielichem z Krwią Przenajśw., cere­moniarz rozpoczyna Confiteor. Przyjąwszy Komunię św., ceremoniarz z akolitami wracają przed kredensję, gdzie klęcząco odprawiają dziękczynienie.

Po Komunii św., gdy diakon zamknie tabernakulum, ceremo­niarz wraz z akolitami wstaje, podchodzi do mszału, gdy prze­niesie go diakon i wskazuje celebransowi zaraz Communio, a później Postcommunio. Po ostatniej oracji zamyka mszał i zanosi go wraz z pulpitem na kredensję. Na błogosławieństwo klęka na swoim miejscu przy kredensji. Podczas ostatniej Ewan­gelii zanosi biret subdiakonowi na stronę Ewangelii, kładąc go na stopniu. Sam trzyma w ręce birety celebransa i diakona, sto­jąc po stronie Lekcji. Po zejściu celebransa wręcza diakonowi biret celebransa, a następnie jego, później mówi: Adoratio SS-mi.

 

(przejdź do pkt 9-13)

J. Ziółkowski, Mały ceremoniał dla kleryków i kapłanów, Poznań 1957.